Yeni Tasarlanan Yemeği Fotoğraflamanın Önemi
Genç aĢçılar ve profesyonel Ģefler tarafından tasarlanarak geliĢtirilen yeni reçetelerin
fotoğraflanması konusu da oldukça önem verilmesi gereken bir konudur. Yeni yapılan
yemekler fotoğraflanıp belgelenerek kayıt altına alınmalıdır. FotoğraflanmamıĢ yeni bir
yemeğin mutfak sanatı açısından bir önemi yoktur. Bürokrasi dilindeki “söz uçar, yazı kalır”
deyimi gibi yeni tasarlanan yemekler zamanla unutulur; ama fotoğraflanmıĢ yemekler ise,
sonsuza dek yaĢar.
Fotoğrafçılık alanındaki yenilikler ve kolaylıklar yemek fotoğraflarının çekilmesini
çok daha kolaylaĢtırmıĢ olsa da yemekleri fotoğraflama iĢi amatör bir ruh ile değil,
profesyonel bir ruhla yapılması mutfak sanatı için çok daha yararlı olacaktır. Sizler de
amatör çekimler yaparak zamanla profesyonellerin becerilerini kazanıp mutfak sanatının
geliĢimine önemli katkılarda bulunabileceksiniz.
68
Yemeklerin fotoğraflanmasının mutfak sanatına sağlayacağı katkılar Ģunlardır:
Yemeğin fotoğraflanıp belgelenmesini sağlar.
Mutfak sanatının geliĢimine görsel alanda önemli katkı sağlar.
Yemeğin genel görünüĢü ve ne olduğu hakkında bizlere bilgi verir.
Yemeğin yanında hangi garnitürlerle servis edilmesi gerektiğini belirtir.
Sunum tabağında yemeğin ve garnitürlerinin tabaktaki konumları ve nasıl
yerleĢtirileceği konusunda bizlere önemli bilgiler verir.
Yemeğin fotoğraflanarak kayıt altına ve arĢivlenmesini sağlar.
Yemeklerin kitap, dergi, gazete, internet gibi alanlarda sergilenmesine imkân
verir.
Eğitimde görsel kaynak olarak kullanılmasını sağlar.
Yeni tabakların tasarlanmasında aĢçılara ilham kaynağı olur.
3.2. Yemek Fotoğrafı Çekme Tekniği
Fotoğraf çekme ile daha fazla bilgi edinmek için “MEGEP, Grafik ve Fotoğraf
Alanı, Temel Fotoğraf Çekimi, Fotoğraf Çekimi, Çekim Teknikleri”
modüllerini inceleyiniz.
Fotoğraf çekimi her zaman ve her yerde yapılabilir fakat her zaman ve her yerde aynı
kurallar geçerli değildir. Ġyi fotoğraf çekebilmenin temelinde belli bir birikimin ıĢığında
yapılan seçimler yatar. Ġyi bir fotoğraf çekiminin arkasında biraz bilim, sanat görüĢü, teknik
bilgi, tecrübe ve yetenek gereklidir.
3.2.1. Makine Seçimi
Fotoğrafçılık sektöründe dijital SLR ve kompakt makineler olmak üzere iti tür makine
vardır. Amatör çekimler için kompakt tipi makineler uygunken, profesyonel çekimler için
ise, SLR tipi makineler daha uygundur. Yemekteki malzemelerin (et, sebze, garnitür, sos)
rengini, dokusunu, kıvamını, piĢmiĢliğini ve yaptığınız sunumun tüm ayrıntılarını net bir
görüntüyle fotoğrafa yansımasını istiyorsanız SLR türü makineler seçmenizde büyük fayda
vardı. Dijital makine alırken de dikkat etmeniz gereken en önemli nokta (mega piksel
olarakta ifade edilen) çözünürlük özelliğidir. Piksel sayısı ne kadar büyük olursa görüntü
kalitesi de o kadar yüksek olur.
Resim 3. 1: SLR ve kompakt fotoğraf makinesi
69
3.2.2. Fotoğraf Makinesinin Kullanımı
Ġyi bir yemek fotoğrafı çekebilmen ilk ön Ģartı; kullanmakta olduğunuz makinenin
kullanım kılavuzunu okuyarak makinenin üzerindeki tüm tuĢların ne anlama geldiğini,
iĢlevlerini ve nasıl kullanılması gerektiğini öğrenmektir.
Makinenin teknik özelliklerini öğrenme becerisi kazanmadan iyi bir fotoğraf çekmek
mümkün değildir. Fotoğraf makinesinin özelliklerini öğrenmeden yapacağınız yemek
çekimlerinde istediğiniz amaca ulaĢmayacağınız için hazırladığınız yemeğin de boĢa
gitmesine sebebiyet verirsiniz.
3.2.3. Fotoğraf Makinesinin Tutulması
Fotoğraf çekimi sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktaların baĢında net bir
görüntü elde etmek gelir. Net bir görüntü elde etme aĢamasının en baĢında fotoğraf
makinesinin tutuluĢu özel bir önem taĢır. Eğer kompakt, SLR ya da DSLR (dijital SLR) tipi
bir makine kullanıyorsanız ve uzaktan çekim yapacaksanız tutma yerini sağ elinizle kavrayın
ve makine gövdesi veya objektifi sol elinizle destekleyin ve dirseklerinizi hafifçe gövdenize
dayalı tutun. Bu pozisyon size, fotoğraf makinenizin ayarlarını sol elinizin baĢ ve iĢaret
parmağı ile daha rahat yapabilme imkânı verirken aynı zamanda sağ elinizle de fotoğraf
makinenizi hareket ettirmeden makineyi sarsmadan deklanĢöre basmanızı sağlayacaktır.
Uygulayacağınız bu basit kurallar size fotoğraf makinenizi hareket ettirmeden çok net
yemek fotoğrafları çekebilme imkânı sağlayacaktır.
Resim 3. 2: Fotoğraf makinesini tutma Ģekilleri
70
3.2.4. Obje ve Konu Seçimi
Fotoğrafın ilgi çekiciliğini, konu, mekân ve obje seçimi, kompozisyon ve teknik
bilgiler oluĢturur. Bu nedenle obje ve konu belirlerken bakıĢ açınızı da iyi seçin. Perspektif,
gerçekte üç boyutu olan bir cismin iki boyuta indirgendiğinde büyüklüğü ve biçimi
arasındaki iliĢkidir.
Doğru bir bakıĢ açısı (perspektif) ve iyi bir çekim ile yemeğinizin fotoğrafına üç boyut
özelliği kazandırabilirsiniz. Üç boyut özellikli yemek fotoğraflarının insanları etkileme gücü
inanılmazdır. Bunun için de yemek fotoğrafı çekme becerinize üç boyut becerisini de
kazandırmalısınız. Bu becerinin kazanımı konusunda aĢağıdaki üç boyut özelliğinde çekilmiĢ
olan yemek fotoğrafını incelemeniz size fayda sağlayacaktır.
Fotoğraf 3. 3: Konusu yemek olan üç boyutlu bir fotoğraf. (Fotoğraf: Sezgin Gündüz)
71
3.2.5. Çekim Yerinin Planlanması
Yiyecek içecek hizmetleri ve turizm hizmet sektörünün çalıĢma ortamları gereği bazen
yemek fotoğrafını iç mekân da, bazen dıĢ mekânda çekmeniz gerekebilmektedir. Çekim
yapacağınız yerin dıĢ mekân mı yoksa iç mekân mı olacağına karar verin. Örneğin
hazırladığınız yemeğinizin arka planında otel, deniz veya konuk gibi objelerin de olmasını
istiyorsanız, çekim gün ıĢığı altında yapılacağından dolayı dıĢ mekândaki çekim yerini bu
duruma göre planlayarak iĢe baĢlamalısınız gerekecektir.
3.2.5.1. Ġç Mekân
Ġç mekân çekimleri, dıĢ mekân çekimlerinden daha zordur. Çünkü bu mekânlardaki
aydınlatmalar mutfaktaki çalıĢma alanları ve yaĢamsal faktörler için tasarlanmıĢtır. Ġçeride
var olan ıĢık karıĢımını (flaĢ, pencereden giren gün ıĢığı, tungsten ıĢık) iyi gözlemlemek ve
kontrol etmek gerekir. Özellikle fotoğrafta baskın olacak ıĢığın gün ıĢığı mı yoksa tungsten
ıĢık mı olacağını belirlemek gerekir. Ġç mekân çekimlerinde, kullandığınız ıĢığın yetersiz
olduğunu düĢünüyorsanız, makinenizin flaĢ modunu aktif hale getirerek ıĢığın fotoğrafa geliĢ
miktarını arttırabilirsiniz.
Fotoğraf 3. 4.: GüneĢ ıĢığı ve tungsten ıĢık kullanılarak iç mekanda çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
72
3.2.5.2. DıĢ Mekân
Doğal ıĢıktan yararlanarak yapılan çalıĢmalarda kompozisyon ve ıĢığın kullanımı çok
önemlidir. Çekeceğiniz yemeğe (objeye) göre mekânınızı belirleyebilirsiniz. DıĢ mekânlarda
gündüz gün ıĢığıyla çekilecek fotoğraflarda flaĢın kapalı konumda olduğundan ve ayrıca
güneĢ ıĢınlarının yemeğe arkadan geldiğinden emin olmalısınız. DıĢ mekânda güneĢli
ortamda flaĢınız açıksa yemekte parlama meydana gelir, güneĢ ıĢınları da karĢı cepheden
gelirse bu sefer de yemeğinizin fotoğrafta karanlık çıkmasına sebep olursunuz. AĢağıda dıĢ
mekânda çekilmiĢ olan örnek fotoğrafı dikkatlice inceleyin. Fotoğrafı detaylı
incelediğinizde, arka fondaki deniz manzarasına karĢı güneĢ ıĢığının geliĢ yönüne göre çok
baĢarıyla çekilmiĢ bir fotoğraf olduğunu göreceksiniz.
Fotoğraf 3. 5: DıĢ mekânda gün ıĢığıyla baĢarıyla çekilmiĢ bir fotoğraf (Fethiye/Ölüdeniz)
3.2.6. Ortam IĢığı
Fotoğraf çekerken yapay ıĢıkta çalıĢıyorsanız ıĢığın yerini değiĢtirerek, doğal ıĢıkta
çalıĢıyorsanız güneĢin yörüngesini takip ederek ıĢığı kontrol altına alabilirsiniz. GüneĢe karĢı
çekilen ters ıĢık fotoğraflarında ıĢık kesicileri kullanarak güneĢin olumsuz etkisini ortadan
kaldırabilirsiniz. Doğal ıĢıkta çalıĢırken, elinize makineyi alıp her gördüğünüz nesneyi ıĢığı
hesaba katmadan çekerseniz, çektiğiniz fotoğrafın sonucuna da katlanmak zorunda kalırsınız.
Çünkü sadece yemeğe (objeye) konsantre olup ıĢığı göz ardı etmek size olumsuz sonuçlar
doğuracaktır.
73
Ġç mekânlarda genellikle yapay ıĢık kullanılmaktadır. Yapay ıĢık, çeĢitli yollarla elde
edilen ıĢıktır. Örneğin her türlü lamba, flaĢ gibi ıĢık kaynakları bu gruba girer. Eğer ıĢığın
miktarı sabit ve fotoğraf için uygunsa yapay ıĢık kaynaklarından kusursuz bir renk ve
parlaklık elde edebilirsiniz. Bu yönüyle doğal ıĢığa göre yapay ıĢık daha çok tercih edilebilir.
Fotoğraf 3. 6: Yapay ıĢığın geliĢ yönüne göre doğru çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
Fotoğraf 3.7: GüneĢ ıĢığının geliĢ yönüne göre doğru çekilmiĢ fotoğraf (Foto.: Sezgin Gündüz)
74
3.2.7. Çekim Açısı
Çekim açısı sizin fotoğraf kadrajınızdır. Kadraj; fotoğrafta göstermek istediğimiz
konuyu (yemeği) yani görüntüyü çerçeve, ekran içine alma olayıdır. Fotoğraf karesinin içine
dâhil edilen her Ģey kadrajdır. Elde etmek istediğiniz kadraja göre çekim açısı belirlersiniz.
Önce yapmanız gereken konuyu kafanızda canlandırmak, daha sonra da o anı
yakaladığınızda deklanĢöre basmaktır. Çekim açısında dikkat edilecek nokta; yemekte neyi
vurgulamak istiyorsanız ona göre çekim açısını oluĢturun. Yemek fotoğraflarınızda belki
baĢlangıçta istediğiniz açıları yakalayamayabilirsiniz, ancak bıkmadan yemek fotoğrafı
çekmeye devam ettikçe oluĢturduğunuz kompozisyonların güzelliğini fark edeceksiniz.
Fotoğraf 3. 8: Ġyi düĢünülmüĢ çekim açısına örnek bir fotoğraf
75
Fotoğraf 3. 9: Kompozisyon öğelerinin bir arada baĢarıyla uygulandığı örnek bir fotoğraf
Fotoğraf 3. 10: Çerçeve ayarına örnek bir fotoğraf (Buz üzerinde servis edilmiĢ istiridye)
76
Resim 3.11: Ortaya obje yerleĢtirmemeye çalıĢın
Fotoğraf 3.12: Altın nokta kuralına göre çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
3.3. Fotoğraflarda OluĢan Hataların Analizi
Fotoğrafçılıkta iki farklı aĢamada hata yapılabilir. Bunlardan birincisi çekim sırasında,
ikincisi ise, film banyosu sırasında olanlardır. Bizim için önemli olan ilk etap da çekim
esnasında oluĢabilecek hatalardır.
Fotoğraflarda oluĢan genel hatalar Ģunlardır:
3.3.1. Netlik
Yemek fotoğrafı çekiminde yapılan önemli hataların baĢında netlik ayarıdır. Net
olmayan yemek fotoğraflarının görüntü kalitesi çok düĢüktür.
77
3.3.1.1. Noise Hatası (Kumlanma)
Yemek fotoğrafında istenmeyen noktacıklardır. Fotoğrafta noise (noktacık) seviyesi
yükseldikçe görüntü kalitesi düĢer.
Fotoğraf 3.13: Kumlanma hatasına örnek bir fotoğraf
Çözümü:
Elde çekimlerde fotoğrafınızı sabitlemeden fotoğraf çekmekten kaçının. DüĢük
enstantane değerinde mutlaka tripod (fotoğraf çekiminde makineyi sabitlemede kullanılan üç
ayaklı bir araç) kullanın. Kaliteli objektifler kullanın.
Fotoğraf 3.14: Kumlanma hatası yapılmadan doğru çekilmiĢ bir fotoğraf
78
3.3.2. Açık – Koyu ve Kontrast Değerleri
3.3.2.1. AĢırı Pozlandırma Hatası
Fotoğrafta görüntüler çok parlaktır ve ayrıntılar sadece gölge alanlarda belirgindir.
Fotoğraf 3.15: AĢırı pozlandırılarak çekilmiĢ hatalı bir fotoğraf (Rizottolu Balık)
Çözümü:
Çok yavaĢ bir enstantane ya da çok açık bir diyafram buna neden olur. Daha düĢük bir
diyafram açıklığı ya da hızlı bir enstantane seçerek bu sorunu ortadan kaldırabilirsiniz.
Fotoğraf 3.16: Doğru pozlandırılarak çekilmiĢ bir fotoğraf (Rizottolu Balık)
79
4.3.2.2. Az Pozlandırma
Yemek fotoğrafında görüntüler çok karanlıktır ve ayrıntılar sadece parlak alanlarda
belirgindir. Bu hata türü de yemek fotoğraflarında görüntü kalitesini düĢüren önemli bir
sorundur.
Fotoğraf 3.17: Az pozlandırılarak çekilmiĢ hatalı bir fotoğraf (Fotoğraf: Sezgin Gündüz)
Çözümü:
Bu soruna çok hızlı bir enstantane ya da çok küçük bir diyafram açıklığı buna neden
olur. Bu sorunun çözümü için de daha yavaĢ bir enstantane ve daha geniĢ bir diyafram
açıklığı seçmeniz gerekmektedir.
Fotoğraf 3.18: Doğru pozlandırılarak çekilmiĢ örnek bir fotoğraf (Fotoğraf: Sezgin Gündüz)
80
4.3.2.3. Parlama Hataları
Parlama hataları da yemek fotoğraflarında ortaya çıkan ve fotoğrafın görüntü kalitesini
düĢüren bir olumsuzluktur. Bu durum yemek fotoğrafında belirgin olmayan bir parlama ya
da bir dizi parlak biçimdir.
Fotoğraf 3.19: Parlama hatası yapılarak çekilmiĢ bir fotoğraf (Sebzeli Ravyoli)
Çözümü:
Diyaframın metal yaprakçıklarından yansıyan yoğun ıĢığın sebep olduğu bu hatayı
düzeltmek için objektifin ucuna baĢlık takın ve kuvvetli parlamaları resmin içine sokmayın.
Fotoğraf 3.20: Parlama hatası yapılmadan çekilmiĢ örnek bir fotoğraf (Sebzeli Ravyoli)
81
3.3.2.4. FlaĢlı AĢırı Pozlandırma
Bu hata türü de aĢırı pozlandırmaya çok benzer. Tek farkı fotoğrafta sadece sınırlı bir
bölge çok parlak görüntü verir. Bu durum fotoğrafta yemeğin görüntü kalitesini oldukça
düĢürür.
Fotoğraf 3.21: FlaĢlı aĢırı pozlandırmaya örnek bir fotoğraf (Spagetti Bolonez)
Çözümü:
Otomatik flaĢ kullanıyorsanız yanlıĢ ISO ayarı yapmıĢ, konuya gerektiğinden fazla
yakın durmuĢ olabilirsiniz ya da konuya bir yansıtıcı girmiĢ olabilir. El ayarlı flaĢ
kullanıyorsanız yanlıĢ diyafram ayarı vermiĢ olabilirsiniz. ISO film ayarını, konunun
uzaklığını ve sorunlu yüzeyleri kontrol edin. Diyafram ayarınızı yeniden hesaplayarak
çekimi tekrar yapınız.
Fotoğraf 3.22: FlaĢın ve pozlandırmanın dengeli yapıldığı örnek bir fotoğraf (Spagetti Bolonez)
82
3.3.3. Çekim Açısı
3.3.3.1. Paralaks
Bu hata türünde fotoğrafta yemeğin bir kısmı ya da üst kısmı çıkmaz. Objektifte
yemeğin tamamı görünmesine rağmen yemeğin bir parçası eksik çıkar.
Fotoğraf 3.23: Paralaks hatası yapılmıĢ fotoğrafa örnek
Çözümü:
Bu sorun kompakt makinelerde görülür. Yakındaki konularda vizörün gördüğüyle
objektifin gördüğünün tamamen aynı olmamasından kaynaklanır. Vizörün içindeki paralaks
düzeltme iĢaretlerine dikkat edin. Ayrıca yemekle (konuyla) resmin kenarları arasındaki
boĢluğu fotoğraf makinenizin kullanma kitapçığında önerilenden daha geniĢ tutun. Böylece
olabilecek herhangi bir hataya karĢı yanlarda pay bırakmıĢ olursunuz.
Fotoğraf 3.24: Paralaks hatası yapılmadan çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
83
3.3.3.2. Fotoğraf Makinesinin Sarsılması
Görüntüde hareket eden etmeyen her eleman bulanıktır. Bu durum fotoğraftaki
nesnelerin görüntü netlik kalitesini olumsuz etkiler.
Fotoğraf 3.25: Makinenin sarsılması sonucu çekilmiĢ hatalı fotoğrafa örnek
Çözümü:
Bu belki de en çok rastlanan hatadır. Diyafram açıkken makinenin hareket
ettirilmesinden ötürü olur. Mümkünse tripotla çekim yapın. Fotoğraf makinenizi kurallarına
uygun kullanın.
Fotoğraf 3.26: Makineyi sarsmadan doğru çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
84
3.3.3.3. EĢ Zamanlı Olmayan FlaĢ
Bu tür fotoğraflarda yemeğin sadece bir kısmı aydınlanmıĢtır. AĢırı aydınlanmıĢ
bölümdeki objeleri seçmek güçtür.
Fotoğraf 3.27: EĢ zamanlı olmayan flaĢ sonucu çekilmiĢ hatalı fotoğrafa örnek
Çözümü:
Fotoğrafın tam olarak aydınlanması için elektronik flaĢın, obtüratörün tamamen
açıldığı anda çakması gerekir. SLR’de, kullanım kitabında önerilen enstantaneyi
seçmelisiniz. Eğer daha hızlı ayarlarsanız, fotoğrafın sadece bir bölümü aydınlanacaktır. Bu
sorun kompakt makinelerde yoktur.
Fotoğraf 3.28: FlaĢın çok doğru kullanılarak çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
Genç aĢçılar ve profesyonel Ģefler tarafından tasarlanarak geliĢtirilen yeni reçetelerin
fotoğraflanması konusu da oldukça önem verilmesi gereken bir konudur. Yeni yapılan
yemekler fotoğraflanıp belgelenerek kayıt altına alınmalıdır. FotoğraflanmamıĢ yeni bir
yemeğin mutfak sanatı açısından bir önemi yoktur. Bürokrasi dilindeki “söz uçar, yazı kalır”
deyimi gibi yeni tasarlanan yemekler zamanla unutulur; ama fotoğraflanmıĢ yemekler ise,
sonsuza dek yaĢar.
Fotoğrafçılık alanındaki yenilikler ve kolaylıklar yemek fotoğraflarının çekilmesini
çok daha kolaylaĢtırmıĢ olsa da yemekleri fotoğraflama iĢi amatör bir ruh ile değil,
profesyonel bir ruhla yapılması mutfak sanatı için çok daha yararlı olacaktır. Sizler de
amatör çekimler yaparak zamanla profesyonellerin becerilerini kazanıp mutfak sanatının
geliĢimine önemli katkılarda bulunabileceksiniz.
68
Yemeklerin fotoğraflanmasının mutfak sanatına sağlayacağı katkılar Ģunlardır:
Yemeğin fotoğraflanıp belgelenmesini sağlar.
Mutfak sanatının geliĢimine görsel alanda önemli katkı sağlar.
Yemeğin genel görünüĢü ve ne olduğu hakkında bizlere bilgi verir.
Yemeğin yanında hangi garnitürlerle servis edilmesi gerektiğini belirtir.
Sunum tabağında yemeğin ve garnitürlerinin tabaktaki konumları ve nasıl
yerleĢtirileceği konusunda bizlere önemli bilgiler verir.
Yemeğin fotoğraflanarak kayıt altına ve arĢivlenmesini sağlar.
Yemeklerin kitap, dergi, gazete, internet gibi alanlarda sergilenmesine imkân
verir.
Eğitimde görsel kaynak olarak kullanılmasını sağlar.
Yeni tabakların tasarlanmasında aĢçılara ilham kaynağı olur.
3.2. Yemek Fotoğrafı Çekme Tekniği
Fotoğraf çekme ile daha fazla bilgi edinmek için “MEGEP, Grafik ve Fotoğraf
Alanı, Temel Fotoğraf Çekimi, Fotoğraf Çekimi, Çekim Teknikleri”
modüllerini inceleyiniz.
Fotoğraf çekimi her zaman ve her yerde yapılabilir fakat her zaman ve her yerde aynı
kurallar geçerli değildir. Ġyi fotoğraf çekebilmenin temelinde belli bir birikimin ıĢığında
yapılan seçimler yatar. Ġyi bir fotoğraf çekiminin arkasında biraz bilim, sanat görüĢü, teknik
bilgi, tecrübe ve yetenek gereklidir.
3.2.1. Makine Seçimi
Fotoğrafçılık sektöründe dijital SLR ve kompakt makineler olmak üzere iti tür makine
vardır. Amatör çekimler için kompakt tipi makineler uygunken, profesyonel çekimler için
ise, SLR tipi makineler daha uygundur. Yemekteki malzemelerin (et, sebze, garnitür, sos)
rengini, dokusunu, kıvamını, piĢmiĢliğini ve yaptığınız sunumun tüm ayrıntılarını net bir
görüntüyle fotoğrafa yansımasını istiyorsanız SLR türü makineler seçmenizde büyük fayda
vardı. Dijital makine alırken de dikkat etmeniz gereken en önemli nokta (mega piksel
olarakta ifade edilen) çözünürlük özelliğidir. Piksel sayısı ne kadar büyük olursa görüntü
kalitesi de o kadar yüksek olur.
Resim 3. 1: SLR ve kompakt fotoğraf makinesi
69
3.2.2. Fotoğraf Makinesinin Kullanımı
Ġyi bir yemek fotoğrafı çekebilmen ilk ön Ģartı; kullanmakta olduğunuz makinenin
kullanım kılavuzunu okuyarak makinenin üzerindeki tüm tuĢların ne anlama geldiğini,
iĢlevlerini ve nasıl kullanılması gerektiğini öğrenmektir.
Makinenin teknik özelliklerini öğrenme becerisi kazanmadan iyi bir fotoğraf çekmek
mümkün değildir. Fotoğraf makinesinin özelliklerini öğrenmeden yapacağınız yemek
çekimlerinde istediğiniz amaca ulaĢmayacağınız için hazırladığınız yemeğin de boĢa
gitmesine sebebiyet verirsiniz.
3.2.3. Fotoğraf Makinesinin Tutulması
Fotoğraf çekimi sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktaların baĢında net bir
görüntü elde etmek gelir. Net bir görüntü elde etme aĢamasının en baĢında fotoğraf
makinesinin tutuluĢu özel bir önem taĢır. Eğer kompakt, SLR ya da DSLR (dijital SLR) tipi
bir makine kullanıyorsanız ve uzaktan çekim yapacaksanız tutma yerini sağ elinizle kavrayın
ve makine gövdesi veya objektifi sol elinizle destekleyin ve dirseklerinizi hafifçe gövdenize
dayalı tutun. Bu pozisyon size, fotoğraf makinenizin ayarlarını sol elinizin baĢ ve iĢaret
parmağı ile daha rahat yapabilme imkânı verirken aynı zamanda sağ elinizle de fotoğraf
makinenizi hareket ettirmeden makineyi sarsmadan deklanĢöre basmanızı sağlayacaktır.
Uygulayacağınız bu basit kurallar size fotoğraf makinenizi hareket ettirmeden çok net
yemek fotoğrafları çekebilme imkânı sağlayacaktır.
Resim 3. 2: Fotoğraf makinesini tutma Ģekilleri
70
3.2.4. Obje ve Konu Seçimi
Fotoğrafın ilgi çekiciliğini, konu, mekân ve obje seçimi, kompozisyon ve teknik
bilgiler oluĢturur. Bu nedenle obje ve konu belirlerken bakıĢ açınızı da iyi seçin. Perspektif,
gerçekte üç boyutu olan bir cismin iki boyuta indirgendiğinde büyüklüğü ve biçimi
arasındaki iliĢkidir.
Doğru bir bakıĢ açısı (perspektif) ve iyi bir çekim ile yemeğinizin fotoğrafına üç boyut
özelliği kazandırabilirsiniz. Üç boyut özellikli yemek fotoğraflarının insanları etkileme gücü
inanılmazdır. Bunun için de yemek fotoğrafı çekme becerinize üç boyut becerisini de
kazandırmalısınız. Bu becerinin kazanımı konusunda aĢağıdaki üç boyut özelliğinde çekilmiĢ
olan yemek fotoğrafını incelemeniz size fayda sağlayacaktır.
Fotoğraf 3. 3: Konusu yemek olan üç boyutlu bir fotoğraf. (Fotoğraf: Sezgin Gündüz)
71
3.2.5. Çekim Yerinin Planlanması
Yiyecek içecek hizmetleri ve turizm hizmet sektörünün çalıĢma ortamları gereği bazen
yemek fotoğrafını iç mekân da, bazen dıĢ mekânda çekmeniz gerekebilmektedir. Çekim
yapacağınız yerin dıĢ mekân mı yoksa iç mekân mı olacağına karar verin. Örneğin
hazırladığınız yemeğinizin arka planında otel, deniz veya konuk gibi objelerin de olmasını
istiyorsanız, çekim gün ıĢığı altında yapılacağından dolayı dıĢ mekândaki çekim yerini bu
duruma göre planlayarak iĢe baĢlamalısınız gerekecektir.
3.2.5.1. Ġç Mekân
Ġç mekân çekimleri, dıĢ mekân çekimlerinden daha zordur. Çünkü bu mekânlardaki
aydınlatmalar mutfaktaki çalıĢma alanları ve yaĢamsal faktörler için tasarlanmıĢtır. Ġçeride
var olan ıĢık karıĢımını (flaĢ, pencereden giren gün ıĢığı, tungsten ıĢık) iyi gözlemlemek ve
kontrol etmek gerekir. Özellikle fotoğrafta baskın olacak ıĢığın gün ıĢığı mı yoksa tungsten
ıĢık mı olacağını belirlemek gerekir. Ġç mekân çekimlerinde, kullandığınız ıĢığın yetersiz
olduğunu düĢünüyorsanız, makinenizin flaĢ modunu aktif hale getirerek ıĢığın fotoğrafa geliĢ
miktarını arttırabilirsiniz.
Fotoğraf 3. 4.: GüneĢ ıĢığı ve tungsten ıĢık kullanılarak iç mekanda çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
72
3.2.5.2. DıĢ Mekân
Doğal ıĢıktan yararlanarak yapılan çalıĢmalarda kompozisyon ve ıĢığın kullanımı çok
önemlidir. Çekeceğiniz yemeğe (objeye) göre mekânınızı belirleyebilirsiniz. DıĢ mekânlarda
gündüz gün ıĢığıyla çekilecek fotoğraflarda flaĢın kapalı konumda olduğundan ve ayrıca
güneĢ ıĢınlarının yemeğe arkadan geldiğinden emin olmalısınız. DıĢ mekânda güneĢli
ortamda flaĢınız açıksa yemekte parlama meydana gelir, güneĢ ıĢınları da karĢı cepheden
gelirse bu sefer de yemeğinizin fotoğrafta karanlık çıkmasına sebep olursunuz. AĢağıda dıĢ
mekânda çekilmiĢ olan örnek fotoğrafı dikkatlice inceleyin. Fotoğrafı detaylı
incelediğinizde, arka fondaki deniz manzarasına karĢı güneĢ ıĢığının geliĢ yönüne göre çok
baĢarıyla çekilmiĢ bir fotoğraf olduğunu göreceksiniz.
Fotoğraf 3. 5: DıĢ mekânda gün ıĢığıyla baĢarıyla çekilmiĢ bir fotoğraf (Fethiye/Ölüdeniz)
3.2.6. Ortam IĢığı
Fotoğraf çekerken yapay ıĢıkta çalıĢıyorsanız ıĢığın yerini değiĢtirerek, doğal ıĢıkta
çalıĢıyorsanız güneĢin yörüngesini takip ederek ıĢığı kontrol altına alabilirsiniz. GüneĢe karĢı
çekilen ters ıĢık fotoğraflarında ıĢık kesicileri kullanarak güneĢin olumsuz etkisini ortadan
kaldırabilirsiniz. Doğal ıĢıkta çalıĢırken, elinize makineyi alıp her gördüğünüz nesneyi ıĢığı
hesaba katmadan çekerseniz, çektiğiniz fotoğrafın sonucuna da katlanmak zorunda kalırsınız.
Çünkü sadece yemeğe (objeye) konsantre olup ıĢığı göz ardı etmek size olumsuz sonuçlar
doğuracaktır.
73
Ġç mekânlarda genellikle yapay ıĢık kullanılmaktadır. Yapay ıĢık, çeĢitli yollarla elde
edilen ıĢıktır. Örneğin her türlü lamba, flaĢ gibi ıĢık kaynakları bu gruba girer. Eğer ıĢığın
miktarı sabit ve fotoğraf için uygunsa yapay ıĢık kaynaklarından kusursuz bir renk ve
parlaklık elde edebilirsiniz. Bu yönüyle doğal ıĢığa göre yapay ıĢık daha çok tercih edilebilir.
Fotoğraf 3. 6: Yapay ıĢığın geliĢ yönüne göre doğru çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
Fotoğraf 3.7: GüneĢ ıĢığının geliĢ yönüne göre doğru çekilmiĢ fotoğraf (Foto.: Sezgin Gündüz)
74
3.2.7. Çekim Açısı
Çekim açısı sizin fotoğraf kadrajınızdır. Kadraj; fotoğrafta göstermek istediğimiz
konuyu (yemeği) yani görüntüyü çerçeve, ekran içine alma olayıdır. Fotoğraf karesinin içine
dâhil edilen her Ģey kadrajdır. Elde etmek istediğiniz kadraja göre çekim açısı belirlersiniz.
Önce yapmanız gereken konuyu kafanızda canlandırmak, daha sonra da o anı
yakaladığınızda deklanĢöre basmaktır. Çekim açısında dikkat edilecek nokta; yemekte neyi
vurgulamak istiyorsanız ona göre çekim açısını oluĢturun. Yemek fotoğraflarınızda belki
baĢlangıçta istediğiniz açıları yakalayamayabilirsiniz, ancak bıkmadan yemek fotoğrafı
çekmeye devam ettikçe oluĢturduğunuz kompozisyonların güzelliğini fark edeceksiniz.
Fotoğraf 3. 8: Ġyi düĢünülmüĢ çekim açısına örnek bir fotoğraf
75
Fotoğraf 3. 9: Kompozisyon öğelerinin bir arada baĢarıyla uygulandığı örnek bir fotoğraf
Fotoğraf 3. 10: Çerçeve ayarına örnek bir fotoğraf (Buz üzerinde servis edilmiĢ istiridye)
76
Resim 3.11: Ortaya obje yerleĢtirmemeye çalıĢın
Fotoğraf 3.12: Altın nokta kuralına göre çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
3.3. Fotoğraflarda OluĢan Hataların Analizi
Fotoğrafçılıkta iki farklı aĢamada hata yapılabilir. Bunlardan birincisi çekim sırasında,
ikincisi ise, film banyosu sırasında olanlardır. Bizim için önemli olan ilk etap da çekim
esnasında oluĢabilecek hatalardır.
Fotoğraflarda oluĢan genel hatalar Ģunlardır:
3.3.1. Netlik
Yemek fotoğrafı çekiminde yapılan önemli hataların baĢında netlik ayarıdır. Net
olmayan yemek fotoğraflarının görüntü kalitesi çok düĢüktür.
77
3.3.1.1. Noise Hatası (Kumlanma)
Yemek fotoğrafında istenmeyen noktacıklardır. Fotoğrafta noise (noktacık) seviyesi
yükseldikçe görüntü kalitesi düĢer.
Fotoğraf 3.13: Kumlanma hatasına örnek bir fotoğraf
Çözümü:
Elde çekimlerde fotoğrafınızı sabitlemeden fotoğraf çekmekten kaçının. DüĢük
enstantane değerinde mutlaka tripod (fotoğraf çekiminde makineyi sabitlemede kullanılan üç
ayaklı bir araç) kullanın. Kaliteli objektifler kullanın.
Fotoğraf 3.14: Kumlanma hatası yapılmadan doğru çekilmiĢ bir fotoğraf
78
3.3.2. Açık – Koyu ve Kontrast Değerleri
3.3.2.1. AĢırı Pozlandırma Hatası
Fotoğrafta görüntüler çok parlaktır ve ayrıntılar sadece gölge alanlarda belirgindir.
Fotoğraf 3.15: AĢırı pozlandırılarak çekilmiĢ hatalı bir fotoğraf (Rizottolu Balık)
Çözümü:
Çok yavaĢ bir enstantane ya da çok açık bir diyafram buna neden olur. Daha düĢük bir
diyafram açıklığı ya da hızlı bir enstantane seçerek bu sorunu ortadan kaldırabilirsiniz.
Fotoğraf 3.16: Doğru pozlandırılarak çekilmiĢ bir fotoğraf (Rizottolu Balık)
79
4.3.2.2. Az Pozlandırma
Yemek fotoğrafında görüntüler çok karanlıktır ve ayrıntılar sadece parlak alanlarda
belirgindir. Bu hata türü de yemek fotoğraflarında görüntü kalitesini düĢüren önemli bir
sorundur.
Fotoğraf 3.17: Az pozlandırılarak çekilmiĢ hatalı bir fotoğraf (Fotoğraf: Sezgin Gündüz)
Çözümü:
Bu soruna çok hızlı bir enstantane ya da çok küçük bir diyafram açıklığı buna neden
olur. Bu sorunun çözümü için de daha yavaĢ bir enstantane ve daha geniĢ bir diyafram
açıklığı seçmeniz gerekmektedir.
Fotoğraf 3.18: Doğru pozlandırılarak çekilmiĢ örnek bir fotoğraf (Fotoğraf: Sezgin Gündüz)
80
4.3.2.3. Parlama Hataları
Parlama hataları da yemek fotoğraflarında ortaya çıkan ve fotoğrafın görüntü kalitesini
düĢüren bir olumsuzluktur. Bu durum yemek fotoğrafında belirgin olmayan bir parlama ya
da bir dizi parlak biçimdir.
Fotoğraf 3.19: Parlama hatası yapılarak çekilmiĢ bir fotoğraf (Sebzeli Ravyoli)
Çözümü:
Diyaframın metal yaprakçıklarından yansıyan yoğun ıĢığın sebep olduğu bu hatayı
düzeltmek için objektifin ucuna baĢlık takın ve kuvvetli parlamaları resmin içine sokmayın.
Fotoğraf 3.20: Parlama hatası yapılmadan çekilmiĢ örnek bir fotoğraf (Sebzeli Ravyoli)
81
3.3.2.4. FlaĢlı AĢırı Pozlandırma
Bu hata türü de aĢırı pozlandırmaya çok benzer. Tek farkı fotoğrafta sadece sınırlı bir
bölge çok parlak görüntü verir. Bu durum fotoğrafta yemeğin görüntü kalitesini oldukça
düĢürür.
Fotoğraf 3.21: FlaĢlı aĢırı pozlandırmaya örnek bir fotoğraf (Spagetti Bolonez)
Çözümü:
Otomatik flaĢ kullanıyorsanız yanlıĢ ISO ayarı yapmıĢ, konuya gerektiğinden fazla
yakın durmuĢ olabilirsiniz ya da konuya bir yansıtıcı girmiĢ olabilir. El ayarlı flaĢ
kullanıyorsanız yanlıĢ diyafram ayarı vermiĢ olabilirsiniz. ISO film ayarını, konunun
uzaklığını ve sorunlu yüzeyleri kontrol edin. Diyafram ayarınızı yeniden hesaplayarak
çekimi tekrar yapınız.
Fotoğraf 3.22: FlaĢın ve pozlandırmanın dengeli yapıldığı örnek bir fotoğraf (Spagetti Bolonez)
82
3.3.3. Çekim Açısı
3.3.3.1. Paralaks
Bu hata türünde fotoğrafta yemeğin bir kısmı ya da üst kısmı çıkmaz. Objektifte
yemeğin tamamı görünmesine rağmen yemeğin bir parçası eksik çıkar.
Fotoğraf 3.23: Paralaks hatası yapılmıĢ fotoğrafa örnek
Çözümü:
Bu sorun kompakt makinelerde görülür. Yakındaki konularda vizörün gördüğüyle
objektifin gördüğünün tamamen aynı olmamasından kaynaklanır. Vizörün içindeki paralaks
düzeltme iĢaretlerine dikkat edin. Ayrıca yemekle (konuyla) resmin kenarları arasındaki
boĢluğu fotoğraf makinenizin kullanma kitapçığında önerilenden daha geniĢ tutun. Böylece
olabilecek herhangi bir hataya karĢı yanlarda pay bırakmıĢ olursunuz.
Fotoğraf 3.24: Paralaks hatası yapılmadan çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
83
3.3.3.2. Fotoğraf Makinesinin Sarsılması
Görüntüde hareket eden etmeyen her eleman bulanıktır. Bu durum fotoğraftaki
nesnelerin görüntü netlik kalitesini olumsuz etkiler.
Fotoğraf 3.25: Makinenin sarsılması sonucu çekilmiĢ hatalı fotoğrafa örnek
Çözümü:
Bu belki de en çok rastlanan hatadır. Diyafram açıkken makinenin hareket
ettirilmesinden ötürü olur. Mümkünse tripotla çekim yapın. Fotoğraf makinenizi kurallarına
uygun kullanın.
Fotoğraf 3.26: Makineyi sarsmadan doğru çekilmiĢ örnek bir fotoğraf
84
3.3.3.3. EĢ Zamanlı Olmayan FlaĢ
Bu tür fotoğraflarda yemeğin sadece bir kısmı aydınlanmıĢtır. AĢırı aydınlanmıĢ
bölümdeki objeleri seçmek güçtür.
Fotoğraf 3.27: EĢ zamanlı olmayan flaĢ sonucu çekilmiĢ hatalı fotoğrafa örnek
Çözümü:
Fotoğrafın tam olarak aydınlanması için elektronik flaĢın, obtüratörün tamamen
açıldığı anda çakması gerekir. SLR’de, kullanım kitabında önerilen enstantaneyi
seçmelisiniz. Eğer daha hızlı ayarlarsanız, fotoğrafın sadece bir bölümü aydınlanacaktır. Bu
sorun kompakt makinelerde yoktur.
Fotoğraf 3.28: FlaĢın çok doğru kullanılarak çekilmiĢ örnek bir fotoğraf